Noworodek ma w sobie filiżankę krwi, a Ty? 10 niezwykłych faktów o krwi

Krew to prawdopodobnie najcenniejszy składnik naszego organizmu. Mimo usilnych prób, naukowcom wciąż nie udało się jej zsyntetyzować. A jest potrzebna na każdym kroku, niemal we wszystkich zabiegach chirurgicznych. Jedynym źródłem krwi jest szpik kostny, dlatego tak ważne jest, by regularnie ją oddawać. Krew to fascynująca tkanka – poznajcie 10 niezwykłych faktów jej dotyczących.

1. Krew to mieszanka osocza, krwinek i płytek krwi. Czerwone zabarwienie nadają jej erytrocyty, czyli czerwone krwinki dzięki czerwonemu barwnikowi – hemoglobinie. Co ciekawe krew ośmiornic i kałamarnic jest niebieska. Zamiast hemoglobiny rolę przenośnika tlenu pełni u nich barwnik hemocyjanina. Zawiera ona miedź, stąd niebieski kolor. Jest to przystosowanie ewolucyjne tych zwierząt – przy małym stężeniu tlenu w wodzie transport z wykorzystaniem hemocyjaniny jest wydajniejszy.

2. Noworodek ma w swoim organizmie zaledwie filiżankę krwi. Jej objętość jest szybko uzupełniana i wzrasta wraz ze wzrostem organizmu. Krew w 55% składa się z osocza, a w 45% z elementów morfotycznych (komórek). Co ciekawe, w krwi jest zapisana większość informacji o organizmie. Szacuje się, że zaledwie 0,05 ml krwi zawiera kompletny genom, czyli ok. 3 mld par nukleotydów.

3. Grupy krwi odkrył polski immunolog Ludwik Hirszfeld. Krew grupy 0 jest określana jako uniwersalny dawca, gdyż można ją przetoczyć każdemu. Krew AB jest określana jako uniwersalny biorca, gdyż można do niej przetaczać każdą inną grupę krwi. Najczęściej występującą w naszym kraju grupą krwi jest ARh+, a najrzadziej ABRh-. W zachodniej Europie tylko 1% populacji ma krew ABRh-. Na Dalekim Wschodzie taka grupa krwi jest jeszcze rzadsza – w Japonii tylko 0,05% populacji ma właśnie taką grupę krwi.

4. Naukowcy uważają, że ponad 20 tys. lat temu wszyscy ludzie mieli tę samą grupę krwi, a mianowicie 0. Grupy krwi wykształciły się dopiero, gdy człowiek zamienił tryb koczowniczy na osiadły. Pierwszą grupą krwi, która się wykształciła, była grupa A. Najpóźniej, bo zaledwie 1000 lat temu, powstała grupa krwi AB. Niewykluczone, że za 1000 lat będziemy mieli jeszcze więcej grup krwi. Ewolucja nie lubi próżni.

5. Grupy krwi są związane z kondycją naszego organizmu. Naukowcy z Yale University udowodnili, że kobiety z grupą krwi 0 mają mniej zdrowych komórek jajowych i szybciej stają się bezpłodne. U osób cierpiących na ataki lęku odnotowuje się zwiększoną krzepliwość krwi – powiedzenie, że „krew tężeje w żyłach ze strachu” nie wzięło się znikąd.

6. Hematopsychologia to nauka badająca zależności między osobowością a grupą krwi. Już kilka tysięcy lat temu w Chinach wykonywano tzw. małżeński test zgodności, który polegał na zmieszaniu krwi kobiety i mężczyzny – gdy gęstniała za szybko, o małżeństwie nie mogło być mowy. Co ciekawe, dzisiaj wielu psychologów łączy grupę krwi z typem osobowości – grupa 0 należy do przywódców, grupa A do rolników, grupa B do myśliwych, a gruba AB do humanistów.

7. Tylko komarzyce piją krew, najchętniej tę z grupą 0. Umożliwia im ona produkcję jaj, z których rozwijają się larwy. Samce są natomiast bardzo łagodne, żywią się nektarem, sokami roślin i rosą miodową. Po kopulacji jednak giną. Ile komarzyc byłoby potrzebnych do wypicia całej krwi człowieka? Aż 1,2 mln! Nie jest jednak możliwe, by tak wiele komarów przyssało się do pojedynczego ciała, więc raczej nikomu to nie grozi. Chyba, że w horrorach.

8. Pół litra krwi może uratować życie. Naprawdę! I to aż trzem osobom! W ciele dorosłego człowieka znajduje się ok. 4,5 litrów krwi. Dlatego tak istotne jest jej oddawanie. Na szczęście, co roku coraz więcej osób zostaje honorowymi dawcami krwi. Może nim zostać każda zdrowa osoba, od 18. do 60. roku życia (kobieta), a mężczyzna 5 lat dłużej. Krew można oddawać co 56 dni. Jej ubytek jest uzupełniany w ciągu 4 tygodni. Strata żelaza jest uzupełniana do 8 tygodni.

9. W sytuacjach awaryjnych jako substytut dla osocza krwi może być stosowana… woda kokosowa. Jest pełna potrzebnych przez organizm człowieka soli, mikroelementów i witamin. Skład wody kokosowej jest zbliżony do składu osocza ludzkiej krwi. W szpitalach zlokalizowanych w tropikalnych miejscówkach zdarzały się przypadki, że płyn z młodego kokosa był stosowany do transfuzji. Oczywiście, tylko w wyjątkowych sytuacjach. A te zdarzają się regularnie. Tylko w USA co 2 sekundy ktoś potrzebuje krwi.

10. Brytyjskim naukowcom udało się stworzyć substancję nadającą się do wprowadzenia do organizmu w miejsce krwi. Metoda wytwarzania sztucznych czerwonych krwinek opracowana przez uczonych z Uniwersytetu w Edynburgu pod kierownictwem prof. Marca Turnera wykorzystuje iPSC (indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste). Są one uzyskiwane z niepluripotencjalnych komórek przez wymuszanie ekspresji odpowiednich genów w komórkach. Naukowcom udało się stworzyć rzadko występującą grupę krwi 0. Na obecnym etapie wyprodukowanie jednej jednostki sztucznej krwi, czyli 450 ml kosztuje 145 euro, ale produkcja na skalę przemysłową będzie dużo tańsza. Testy kliniczne rozpoczną się już w 2016 r.